در بین حقوقدانان رسم بر آن است که برای شروع آموزش هر یک از شاخه های علم حقوق ابتداً نسبت به آموزش منابع آن اقدام می کنند.
|لطفاً در حین مطالعه متن توجه ای به عبارات داخل دو خط نکنید این عبارات صرفاً برچسب هستند|
در شروع بحث باید بگویم که منابع علم حقوق چیزی جدا از مبانی آن است که البته ما قصد آن را نداریم در اینجا در مورد مبانی علم حقوق صحبت کنیم زیرا که صحبت در مورد مبانی علم حقوق جلسات آموزشی حقوق پزشکی را بی دلیل طولانی می کند.
آقای دکتر کاتوزیان در صفحه 113 کتاب مقدمه علم حقوق خود درباره منابع علم حقوق می گویند: در هر کشور ، حقوق ، ناشی از مقام و قدرتی است که حق وضع قواعد و تحمیل رعایت آن را دارد و همین مقام است که منبع حقوق نامیده می شود.
|شکایت از پزشک| ایشان در اصل قدرت مطلقه یک حکومت را منبع حقوق می دانند و در حقیقت می گویند که اگر ما هر چند منابع علم حقوق را به شاخه های مختلف تقسیم کنیم باز هم استفاده از هر شاخه از منابع تقسیم بندی شده در اصل به یک قدرت مطلقه که نام آن حکومت هست می رسد.
به همین دلیل است که وقتی در ایران به کتب حقوقی یک نگاه اجمالی می اندازیم می بینیم اساتید حقوق وقتی از منابع هر شاخه از حقوق مانند حقوق خصوصی و یا حقوق عمومی و زیر شاخه های آنها صحبت می کنند غالباً از یک ترکیب و تقسیم بندی برای بیان مطالب خود استفاده می کنند.
که این تقسیم بندی را اگر بخواهیم برای حقوق پزشکی که محل بحث ما هست بیان کنیم به شرح زیر است:
منابع حقوق پزشکی : 1 . منابع اصلی حقوق پزشکی 2 . منابع فرعی حقوق پزشکی
1 . منابع اصلی حقوق پزشکی که شامل : 1 . قانون 2 . رویه قضایی 3 . فتاوای معتبر فقهی
2 . منابع فرعی : 1 . عرف 2 . دکترین یا نظر علمای حقوق
1 . منابع اصلی حقوق پزشکی:
1 . قانون :
در اصل قانون مهمترین منبع حقوق پزشکی است که می تواند حاوی قواعد بسیار زیادی در مورد حقوق پزشکی باشد. | قصور پزشکی |
نکته حایز اهمیتی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که گاهی در برخی از کتب حوزه حقوق پزشکی می بینیم که نویسندگان اینگونه می نویسند قانون مهمترین منبع مربوط به مسؤولیت جزایی پزشک است ولی ما در اینجا گفتیم که قانون مهمترین منبع حقوق پزشکی است.
| وکیل قصور پزشکی | علت این تفاوت در استفاده از عبارات آن است که من در این سلسه مباحثِ آموزشی صرفاً قصد آن ندارم که مسؤولیت کیفری پزشک را آموزش بدهم و بالعکس سعی بر آن دارم که در این مجموعه به کلیه مباحث مربوط به حقوق پزشکی بپردازم.
برای مثال اگر ما می خواستیم فقط در مورد تقصیر پزشک و یا آن چیزی که در عامه به قصور پزشکی معروف شده صحبت کنیم باید می گفتیم که قانون اصلی ترین منبع قواعد مربوط به مسؤولیت جزایی پزشک است ولی از آنجا که شمولیت این دوره آموزشی وسیع تر است مجبورم بگویم که قانون اصلی ترین منبع حقوق پزشکی است.
مثلاً ما در این دوره می خواهیم در مورد قوانین و آیین نامه های (البته آیین نامه با قانون متفاوت است) مربوط به سازمان نظام پزشکی صحبت کنیم سوال اینجاست که آیا کلیه قوانین و قوعد مربوط به سازمان نظام پزشکی مربوط به مسؤولیت جزایی پزشک است؟ قطعاً پاسخ به این سوال منفی می باشد.
اصطلاحاً قانون به مجموعه قواعدی گفته می شود که طی تشریفات خاصی توسط یک سیستم قانونگذاری تصویب می شوند که بر حسب یک تقسیم بندی قوانین به قانون اساسی و قوانین عادی تقسیم می شوند. | وکیل تخلفات پزشکی |
با کمی مسامحه باید بگویم که هر دو این قوانین را قوه مقننه با رعایت تشریفاتی تصویب می کند ولی در ایران و نظام جمهوری اسلامی ، قانون اساسی که برای اولین بار نوشته و تصویب شد به دلیل شریط پسا انقلابی حاکم بر کشور هیات مصوب این قانون کلیه مؤلفه های عرفی یک هیات دموکراتیک را نداشت. که البته این مشکل پس از اصلاحات قانون اساسی برطرف گردید.
قانون اساسی در حقیقت حاوی خط مشی و نگرش اصلی و اساسی نظام مسلط سیاسی بر یک کشور است که البته ما در این دوره آموزشی جز در بعضی از موارد جزئی با اصول آن سر و کار نداریم.
از طرفی در این منبع از حقوق پزشکی ما قوانین عادی را داریم. در ایران قانون عادی در حقیقت همان مصوبات مجلس شورای اسلامی است که طی تشریفاتی برای آحاد مردم لازم الاجرا می شود.
قوانین کاربردی در حقوق پزشکی کدامند؟
در این دوره ما با قوانین بسیاری سر و کار داریم یکی از مهمترین قوانینی که در بحث مسؤولیت جنایی پزشک باید به اموزش آن بپردازیم موادی از قانون مجازات اسلامی هست که باید بگویم این قانون یکی از اصلی ترین قوانین و منابعی است که سیاست کیفری حقوق ایران را در قبال پزشک به منصه ظهور می گذارد. قانون بعدی قانون سازمان نظام پزشکی و آیین نامه های مربوط به آن است.
از دیگر قوانین و آیین نامه های مربوط می توان به قوانین زیر اشاره کرد:
قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب
قانون قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان
برخی از قوانین مربوط به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
برخی از قوانین مربوط به سازمان پزشکی قانونی
قانون طرز جلوگیری از بیماری های آمیزشی و بیماری های واگیردار
قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
2 . رویه قضایی
دومین منبع از منابع حقوق پزشکی رویه قضایی است که در بین حقوقدانان با دو معنا به کار می رود معنای اول همان رویه و عملکردی است که دادگاه ها در آرای صادره خود در پیش می گیرند که البته با آنکه هر موضوعی باید مستقل از موضوع دیگر رسیدگی شود و برای آن حکم صادر گردد ولی در عمل تجربه نشان داده که آرای صادره از محاکم بسیار در رسیدگی و صدور حکم موضوعات جدید تاثیر گذار هستند.
|شکایت از پزشک | معنای دومی که حقوقدانان برای رویه قضایی به کار می برند آرای وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور است زیرا که این آرا به منظور ایجاد وحدت رویه در محاکم کشور از سوی دیوان عالی کشور صادر می شوند.
در پایان این قسمت باید بگویم که رویه قضایی ارتباط تنگاتنگی با دکترین داشته و می توان آن را نقطه تلاقی قانون و دکترین دانست و این به آن معناست که اگر دکترین حقوق در کشوری قوی باشد قطعاً در آن کشور شاهد قوانین قوی و از طرفی رویه قضایی قوی و نزدیک به عدالتی خواهیم بود. |قصور پزشکی |